Syrop na kaszel - ale na jaki?

Wybitny i niezwykle popularny (ale też płodny pod względem literackim) angielski pisarz Terry Pratchett napisał w swoich „Ciekawych czasach” następujące zdanie: „Czterech Jeźdźców, których przybycie zwiastuje koniec świata, to jak wiadomo Śmierć, Wojna, Głód i Zaraza. Ale również mniej spektakularne wydarzenia mają swoich Jeźdźców. Na przykład Czterej Jeźdźcy Przeziębienia to Zasmarkanie, Kaszel, Katar i Brak Chusteczek; Czterej Jeźdźcy, których przybycie poprzedza wszelkie publiczne święta, to Burza, Wichura, Deszcz oraz Roboty Drogowe”. Postawienie kaszlu obok takich tragedii, jak śmierć może wydawać się na pierwszy rzut oka niepoważne, przerysowane. Jednak jeśli pomyśleć na tym nieco dłużej, to przecież niegroźne przeziębienie czy grypa mogą stać się przyczyną jeśli niekoniecznie od razu zgonu, to poważnych komplikacji zdrowotnych. Gdyby człowiek nie traktował takiego zagrożenia poważnie, nie chodziłby przecież ani do lekarza, ani do apteki, nie szukałby pomocy w domowych sposobach leczenia. Skoro jednak tak błaha z pozoru rzecz jak kaszel może stanowić zagrożenie dla zdrowia, trzeba wiedzieć z czym dokładnie mamy do czynienia, to jest z jakim rodzajem kaszlu, żeby przystąpić do walki z nim.

Na własne życzenie, czyli kaszel palacza

Nie trzeba nikogo przekonywać, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla naszego zdrowia. Wystarczy rzut oka na tragiczne statystyki, aby niezwłocznie się o tym przekonać: rocznie w Polsce na raka płuc (którego najczęstszą przyczyną jest właśnie palenie tytoniu) umiera około 20 tysięcy osób. Jak piszą we wprowadzeniu autorzy raportu „Rak płuc w Polsce – perspektywa społeczna i medyczna 2016”: „Wśród wszystkich nowotworów, rak płuca odpowiada za największą liczbę zgonów pacjentów onkologicznych w krajach wysokorozwiniętych. W 2012 roku na całym świecie zdiagnozowano ok. 1,8 mln nowych przypadków raka płuc - stanowi to 12,9% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe”. Paleniu towarzyszy często tak zwany kaszel palacza, który bywa bardzo uciążliwy. W odpowiedzi na to, na rynku pojawiło się wiele preparatów, które mają wpływać na zmniejszenie intensywności tej niedogodności. Problem w tym, że kaszel palacza to – jak twierdzi Joanna Chrostowska-Wynimko, jedna z autorów „Strategii Walki z Rakiem Płuca” z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w jednej z rozmowie udzielonej Polskiemu Radiu – częsty objaw raka płuc. Już przed laty media informowały o proteście niektórych lekarzy w sprawie reklamowania pastylek na łagodzenie kaszlu palacza i towarzyszących mu objawów, takich jak suche gardło. W ten sposób, jak alarmowali lekarze, zachęca się ludzi, aby ignorowali objawy, mogące świadczyć o poważnych dolegliwościach, a tym samym unikali wizyty u specjalisty i leczenia. Niestety, końcowa diagnoza może okazać się w związku z tym tragiczna. Wychodzi więc na to, że w tym akurat przypadku jedyna recepta powinna brzmieć: bezwzględne rzucenie palenia.

Kaszel suchy czy mokry?

Nierzadko nie jest nam łatwo odróżnić kaszlu mokrego od suchego bez profesjonalnej pomocy lekarza specjalisty. Sprecyzujmy na samym początku, czym charakteryzują się te dwie odmiany kaszlu, kiedy występują i co dokładnie oznaczają. Kaszel suchy występuje zazwyczaj w pierwszych etapach infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. Nie powoduje on tworzenia się wydzieliny ropnej w układzie oddechowym, którą jest następnie odksztuszana. Wirusy powodują uszkodzenie nabłonka oskrzeli, w związku z czym reaguje on na różnego rodzaju bodźce (na przykład mówienie, nagłe wciągnięcie powietrza czy głośny śmiech) w postaci suchego i uciążliwego kaszlu. Kaszlowi towarzyszy uczucie suchości w gardle, a także drapaniem w drogach oddechowych. Drugą odmianą kaszlu, niejako przeciwieństwem suchego jest kaszel mokry. Występuje on w kolejnym stadium infekcji wirusowej, kiedy produkowana jest wydzielina, która odrywa się przy kaszlu. Nie jest on już tak męczący i uciążliwy jak kaszel suchy, pojawia się wówczas, gdy jest potrzeba wykrztuszenia plwociny. W przypadku kaszlu mokrego prócz różnych medykamentów (środki mukolityczne, o których będziemy jeszcze tutaj wspominać) zaleca się między innymi picie dużej ilości płynów, które rozwadniają wydzielinę. Jeżeli kaszel suchy jest wynikiem infekcji wirusowej, po kilku dniach powinien on zamienić się w kaszel mokry. Można również przyspieszyć ten proces przez przyjmowanie danych syropów, które wcześniej wywołają odkrztuszaną wydzielinę.

Coraz powszechniejszy kaszel alergiczny

Jednym z przykładów kaszlu suchego jest kaszel alergiczny (bywa też mokry, ale najczęściej jest to właśnie kaszel suchy). Jak sama nazwa wskazuje, jest on skutkiem odruchu obronnego ludzkiego organizmu na dany alergen. Kaszel alergiczny charakteryzuje się przede wszystkim tym, że jest napadowy (potrafi często trwać nawet do jednej minuty), jest suchy i duszący. Objawami towarzyszącymi temu rodzajowi kaszlu są często zaczerwienienie występujące na twarzy, intensywne kichanie, łzawienie oraz swędzenie oczu, swędzenie nosa, a także potliwość, napady gorąca czy bóle i podrażnienie gardła. Kaszel alergiczny jest coraz powszechniejszy z jednej prostej przyczyny – wzrasta liczna alergików na świecie, w tym znacząco w ostatnich latach również w Europie i w Polsce. Wystarczy wspomnieć, że tylko w ostatnich latach podwoiła się liczba alergików w Europie, jednak co ciekawe – nie zanotowano znaczącego wzrostu liczby naturalnych alergenów. Co więc odpowiada za tendencję wzrostową? Głównie składniki chemiczne, z którymi mamy kontakt niemal na każdym kroku. Jak wyjaśniała dla portalu Nauka w Polsce alergolog prof. Ewa Czarnobilska: „Z moich dziewięcioletnich badań wynika, że połowa z przebadanych 63 tysięcy uczniów krakowskich szkół ma objawy alergii. Przyczyną jest m.in. wszechobecna chemia znajdująca się w spalinach, kosmetykach i jedzeniu oraz zła jakość powietrza”. W wypadku kaszlu alergicznego najpewniej trzeba będzie zastosować farmakoterapię – oczywiście po wcześniejszym, obowiązkowym kontakcie z lekarzem.

Kiedy kaszlą najmłodsi

Kaszel u dzieci może być bardziej skomplikowaną sprawą, niż nam się wydaje. Wspomnijmy na początku o tych groźniejszych chorobach, o których może świadczyć występowanie kaszlu u dziecka. W pierwszym przypadku może być to infekcja bakteryjna (która nie jest zwykłą infekcją wirusową, o której będziemy pisać za chwilę) ma dość intensywny przebieg – towarzyszy jej między innymi wysoka, przekraczająca 38 stopni Celsjusza gorączka, zaczerwienie gardła i mokry kaszel, który ze względu na węższe niż u dorosłego człowieka drogi oddechowe jest szczególnie męczący. Kaszel u dziecka może być też objawem zapalenia płuc, które charakteryzuje się w początkowej fazie gorączką, brakiem apetytu czy wyraźnym osłabieniem, a także suchy kaszel. Kolejną chorobą jest zapalenie oskrzeli. Jak możemy przeczytać na stronie Wirtualnej Polski: „Początkowo, podobnie jak w przypadku zapalenia płuc, kaszel jest suchy i bardzo wyczerpujący. Nasila się w nocy, utrudnia sen, dlatego maluch w ciągu dnia jest jeszcze bardziej zmęczony i osłabiony. Na skutek wysiłku na jego twarzy mogą wystąpić wybroczyny. Na tym etapie choroby nie jest jeszcze konieczne zastosowanie antybiotyku. W wielu przypadkach wystarcza leczenie domowe – zadbanie o odpowiednie nawodnienie, podanie leków zwalczających gorączkę i preparatów przeciwkaszlowych”. Ponadto kaszel u dzieci może być wynikiem zapalenia krtani albo koklusza (zwanego inaczej krztuścem). Warto zwłaszcza zwrócić uwagę na tę drugą chorobę ze względu na widoczny wzrost zachorowań w ostatnich latach właśnie wśród dzieci – pomimo tego, że szczepienia na koklusz są obowiązkowe. Jak czytamy na rządowej stronie internetowej: „Krztusiec jest ostrą zakaźną chorobą układu oddechowego wywoływaną przez bakterie, tzw. pałeczki krztuśca. Nasilenie objawów krztuśca zależy od wieku chorego i stanu uodpornienia, najbardziej typowe a jednocześnie niebezpieczne objawy krztuśca występują u nieuodpornionych niemowląt i małych dzieci, a najmniej typowe, łagodne u młodzieży i osób dorosłych”.

Pomocne mukolityki

W innym wypadku możemy mieć do czynienia ze zwykłą infekcją wirusową. Pisząc o rozróżnieniu na kaszel suchy i mokry wspomnieliśmy o środkach mukolitycznych, do których teraz wrócimy. Generalnie rzecz biorąc, mukolityki, czy też leki mukolityczne działają w ten sposób, że upłynniają i rozrzedzają wydzielinę w drogach oddechowych, pomagając ją stamtąd usunąć. W przypadku dzieci, kiedy – można powiedzieć – kaszel jest szczególnie męczący, podobne preparaty są szczególnie przydatne i potrzebne. Trzeba pamiętać o tym, że dzieci niechętnie przyjmują leki, które najzwyczajniej w świecie im nie smakują. Dlatego też producenci syropów wypuszczają na rynek produkty o smakach, które przypadną do gustu najmłodszym (głównie o smaku różnych owoców). Jednym z takich produktów, który ma pomóc najmłodszym w mniej uciążliwym przejściu przez kaszlowe męki, jest Mucosolvan Mini o smaku – a jakże – owoców leśnych (http://mucosolvanmini.pl). Jak czytamy na stronie, Mucosolvan upłynnia i usuwa wydzielinę, która wydziela się w fazie kaszlu mokrego, ułatwia jej odksztuszanie, a także łagodzi ból gardła. Lek można jednak stosować dopiero u dzieci od pierwszego roku życia (więcej do poczytania na temat wskazań i przeciwskazań na ulotce, którą można pobrać ze strony internetowej).
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!